Een ontmoetingen tussen mensen en de natuur

Door heel Utrecht worden er tien ‘herinneringsbomen geplant met hierbij een kunstwerk. De bomen met de kunstwerken zijn een blijvende herinnering aan de viering van 900 jaar Utrecht. Het ontwerp van Annabel Schouten is geselecteerd uit de inzendingen na een open call en de presentatie van drie schetsontwerpen. Aankomende zondag 26 juni wordt een van deze bomen met haar kunstwerk onthult en gemaakt tijdens het wijkfestival De Buurt Pakt Uit bij het Tolsteegplantsoen.  Ze vertelt ons meer over het ontstaan van het werk, haar boodschap en wat we aankomende  zondag kunnen verwachten.  

 
Hoe het begon 

Annabel houd zich op dit moment bezig met het maken van muziek en landschapskunst. Ze heeft gestudeerd aan het conservatorium en de HKU. Tijdens haar opleiding is ze zich steeds meer gaan verdiepen in de beleving en de omgeving rondom haar werken. Het landschap, en eigenlijk alle dingen die ze daarin vond, kreeg een steeds grotere rol in de dingen die ze maakten. Vanuit dit gedachtegoed is ze begonnen met het maken van ‘Landart’: kunstwerken die samenwerken met de natuur. Door werken te maken die in contact zijn met hun omgeving kwam ze  dichterbij het doel van het maken. Met de werken die Annabel maakt beoogt ze mensen dichter bij de natuur te brengen, om vervolgens het onderscheid tussen natuur en mens te doen laten verdwijnen.

Zo houdt ze zich nu bezig met het kunstwerk voor Utrecht 900: De Verbindinsgboom. ‘’Alle dingen die ik maak hebben als rode draad de ontmoeting tussen mensen en de natuur, en van de mensen onderling’’. Tijdens haar opleiding heeft ze gewerkt aan verschillende kunstwerken die met de omgeving en het landschap te maken hadden, zoals haar project genaamd ‘How to become a tree’ waarbij ze onderzocht hoe het is om als boom in het bos te staan. 

Door dit project zagen de mensen om haar heen de connectie tussen kunst en de natuur. Het 'How to become a tree' project werkte als een beweging, een movement. Al snel wisten veel mensen in haar omgeving van haar onmogelijke wens om een boom te zijn. Toen de open call van de gemeente uitkwam werd ze aan alle kanten benaderd om zich op te geven voor het project van Utrecht 900. ‘’ Op aanbevelingen van de mensen om mij heen ben ik de open call gaan lezen en toen dacht ik: ‘Ja, dit is echt iets waar ik wel wat mee kan’. Vervolgens heb ik een nieuw werk gemaakt vanuit de ervaring die ik had opgedaan uit eerdere werken’’.  
 
Het ontstaan van het idee 
Het idee van Annabel voor de Verbindingsboom ontstond uit een voorgaande project. Toen covid voor het eerst uitbrak had Annabel het verlangen om meer buiten te zijn. In lijn met het 'How to become a tree' project besloot ze om onderdeel te worden van de buitenomgeving vlakbij haar huis. Ze  begon toen met het maken van cirkelvormige wandelpaden in een graslandschap. Het werk kreeg de naam 'Land walks' en bestond uiteindelijk uit negen in elkaar gelegen cirkelpaden, uitgesleten door het repetitief wandelen ‘’Dit was een werk waarin ik mensen die ook gebruik maakte van dat veld tegen kwam en vroeg of ze mee kwamen wandelen en daaruit ontstonden hele leuke ontmoetingen. Ik merkte dat het werk als ontmoetingsplek begon te dienen. Voor de Verbindingsboom ging liet ik mij inspireren door de manier waarop 'Land walks' spontaan een ontmoetingsplek was geworden’’. 

Vanuit haar voorgaande projecten en link met bomen vond ze het belangrijk dat het kunstwerk niet los zou staan van de boom die geplant werd, maar dat de boom en het kunstwerk juist met elkaar een symbiose aan zouden gaan.’’ Daaruit kwam ik met het idee om die twee met elkaar te verbinden. Het werk heet natuurlijk ook Verbindingsboom, waarbij je dus eigenlijk als mens een verbinding aangaat met de boom, en ook met de plek. Dat was ook iets wat ik merkte tijdens het lopen van de grascirkels, hoe meer tijd mensen doorbrachten op de plek, hoe meer dat ook zichtbaar werd in het landschap. Je aanwezigheid en tijd weergegeven in de uitslijting van het pad. Dit effect wilde ik ook bereiken met het werk van Utrecht 900.’’ 

In het begin van haar project heeft Annabel samengewerkt met Joppe van Ramshorst. Samen kwamen zij tot een bijzondere ontdekking over Lindebomen (de boom die geplant is voor de viering). ‘’Vroeger werden er huwelijken voltrokken bij een Lindeboom en dan drukte de geliefden hun vingerafdruk van hun duim in de bast van de boom. Zo werd de boom een soort van getuigen van verbinding. Dit is eigenlijk ook wat de Verbindingsboom moet gaan zijn, maar dan in plaats van een duimafdrukken in de bast gaan wij werken met afdrukken van voeten in stapstenen. De stenen leggen we in cirkels rondom de boom, elk jaar weer een cirkel net zoals de boom ook in jaarringen groeit’’ . 

Het daadwerkelijke Kunstwerk 
Het kunstwerk zelf wordt dus een lindeboom die al is geplant, met daaromheen een cirkel van stapstenen waar mensen zelf hun voetdruk achter kunnen laten. ‘’We gaan dan als volgt te werk: we leggen allemaal doosjes in de grond rondom de boom in een straal van 1.40 meter. De doosjes vormen dan al een cirkel. Vervolgens gieten we het beton erin en dan komen de mensen uit de buurt en dan begeleiden wij hen in het maken van een voetafdruk. Daarna kunnen ze ook nog even wat drinken en elkaar
ontmoeten in de groene woonkamer die we mee nemen.’’  

Het is ergens een simpel idee met als doel het stilstaan, het markeren van een moment, van jouw aanwezigheid bij de boom. Dit zal gedurende de dag gebeuren in shifts van 12 bewoners per half uur met uiteindelijk een totaal van 42 voetafdrukken. ‘’Als er zondag mensen komen die zich niet hebben (kunnen) aanmelden voor een afdruk en
dit jammer vinden, dan is het wel goed om te weten dat  je je alvast kan aanmelden voor volgend jaar voor de tweede cirkel.’’ Geeft Annabel aan.  
 
Ontmoeting en verbinding 
Het belangrijkste idee achter het werk is dat mensen elkaar ontmoeten en ook zelf echt een onderdeel worden van het kunstwerk. ‘’Die verbondenheid, betrokkenheid en misschien wel verantwoordelijkheid die mensen gaan voelen bij zo’n plek is echt bijzonder.’’ Verder is het idee van het kunstwerken eigenlijk vrij simpel. Het heeft ergens wel een symbolische waarde, maar het gaat vooral om wat mensen er zelf in zien en dat het gewoon is wat het is zonder daar meer achter te zoeken, geeft Annabel aan. ‘

’Sommigen mensen hebben ook zoiets met de voetafdruk van ‘ik zie eigenlijk helemaal niet van wie deze voet is’ en dat is ook zo, de voetafdruk is persoonlijk en anoniem tegelijk. De naam van de mensen komt er expres niet bij te staan, een leuke knipoog naar de walk of fame waarbij juist alleen beroemde mensen een hand of voetafdrukken. Op een bepaalde manier ontmoet je dus misschien ook wel mensen door in hun voetafdruk te gaan staan die je normaal nooit zou ontmoeten.’’ Het belangrijkste vindt Annabel dat iedereen het begrijpt en er uit haalt wat hij of zij erin wilt zien. 

Geslaagd proces 
Het doel van het kunstwerk is echt dat mensen elkaar ontmoeten en dat het buurtgevoel sterker wordt en toeneemt en dat is volgens Annabel al ontzettend goed gelukt bij de eerste onthullingen. ‘’Ik merkte telkens dat er allemaal mensen met elkaar aan de praat raakte die elkaar helemaal niet kennen. Hoe mooi is dat, dat je eigenlijk aan de hand van een kunstwerk misschien wel een vriendschap kan initiëren en dat je ook eens een keer weet wie er aan de andere kant van de straat woont.’’ 

De boom zelf moet natuurlijk nog groeien en daarom is het kunstwerk nu nog wat kaal met alleen de los liggende stenen, daarom word er in de zomer alles ingezaaid met bloemen. Ook wordt er nog gewerkt aan een 43 e steen waar Annabel haar naam en de naam van het werk op komt: De Verbindingsboom.